KHÓ TIÊU

Khó tiêu là một thuật ngữ chung để mô tả hiện tượng khó chịu vùng thượng vị và đau bụng, bao gồm cả ợ hơi, đầy hơi và buồn nôn, thỉnh thoảng hoặc thường xuyên hàng ngày. Có thể đó là triệu chứng của một số bệnh như loét dạ dày tá tràng, bệnh trào ngược dạ dày ruột, ung thư dạ dày, viêm tuỵ mạn, sỏi mật…

>> Xem thêm các bài viết điều trị táo bón

Tuy nhiên ở nhiều bệnh nhân, không tìm được một nguyên nhân cụ thể nào, khi đó thường gọi là bệnh khó tiêu không loét hay là khó tiêu chức năng.

Khó tiêu là một tập hợp bao gồm nhiều triệu chứng sau:

•        Dễ cảm thấy no, không ăn nhiều trong bữa ăn nhưng đã cảm thấy đủ và có thể không có khả năng ăn tiếp.
•        Khó chịu sau khi ăn, cảm giác no kéo dài hơn.
•        Đau ở vùng bụng trên, cảm thấy đau âm ỉ đến đau nhiều ở khu vực giữa phía dưới xương ức và rốn.
•        Nóng trong bụng trên. Cảm thấy khó chịu hoặc cảm giác nóng rát giữa xương ức và rốn.

Triệu chứng ít thường xuyên có thể đến cùng với chứng khó tiêu, bao gồm:

•        Buồn nôn, cảm giác muốn nôn nhưng thường không nôn.
•        Đầy hơi, dạ dày cảm thấy bị căng và khó chịu.
•        Đôi khi có ợ nóng, là cảm giác đau hoặc nóng rát ở giữa ngực có thể lan lên cổ hoặc sau lưng sau khi ăn.

Có nhiều nguyên nhân gây ra chứng khó tiêu và có thể phân loại chúng thành 3 nhóm lớn sau đây:

•        Thói quen ăn uống: ăn quá nhiều, quá nhanh, nhai không kĩ, không tập trung cho bữa ăn, ăn xong vận động nhiều hoặc nằm nghỉ ngay; ăn nhiều chất béo, đồ chiên rán, gia vị đậm, sử dụng chất kích thích: rượu bia, chè, cà phê, thuốc lá…
•        Mất cân đối trong chế độ ăn: thức ăn giàu tinh bột, nhiều chất xơ; sau những bữa ăn thịnh soạn, ăn cỗ; dùng thuốc, đặc biệt là aspirin và các thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs).
•        Rối loạn tiêu hóa: do hệ thống vi khuẩn đường tiêu hóa gây ra (loạn khuẩn), do các bệnh lý như viêm loét dạ dày tá tràng, viêm tụy, sỏi mật…

Khi không tìm ra nguyên nhân cụ thể của chứng khó tiêu sau khi đánh giá toàn diện, đó có thể là khó tiêu chức năng. Khó tiêu chức năng làm suy yếu khả năng của dạ dày để tiếp nhận và tiêu hóa thức ăn sau đó đưa thức ăn xuống ruột non.

Để khắc phục tình trạng khó tiêu, quan trọng nhất là thay đổi lối sống. Nếu triệu chứng này vẫn tiếp tục kéo dài, có thể phải sử dụng đến thuốc điều trị, hầu hết là thuốc làm giảm acid dạ dày hoặc giúp thức ăn chuyển từ dạ dày xuống ruột non, bao gồm:

•        Thuốc kháng acid: alka-seltzer, maalox, mylanta, rolaids, riopan… có tác dụng trung hòa acid dạ dày. Đây thường là những thuốc đầu tiên được khuyên dùng.
•        Kháng histamin H2: axid tagamet, pepcid, zantac, làm giảm acid dạ dày và tác dụng kéo dài nhưng không nhanh chóng như thuốc kháng acid.
•        Ức chế bơm proton: aciphex, nexium, prevacid, prilosec, protonix, zegerid có hiệu quả nhất cho những người cũng bị bệnh trào ngược dạ dày thực quản. Những thuốc này làm giảm acid dạ dày mạnh hơn kháng histamin H2.
•        Thuốc tăng nhu động như reglan, giúp dạ dày co bóp đưa thức ăn xuống ruột dễ dàng hơn.
•        Kháng sinh: khi đã tìm ra nguyên nhân do vi khuẩn gây bệnh loét dạ dày (Helicobacter pylori) đang gây khó tiêu.

Trước khi sử dụng thuốc, nên áp dụng các phương pháp thay đổi lối sống sau, cũng là một cách để phòng ngừa chứng khó tiêu:

•        Ăn bữa nhỏ hơn, chia làm nhiều bữa hơn. Nhai thức ăn từ từ và triệt để.
•        Tránh thức ăn dầu mỡ, thực phẩm nhiều gia vị, chất kích thích.
•        Duy trì trọng lượng khỏe mạnh. Thừa cân gây áp lực lên bụng, thúc đẩy dạ dày và gây ra acid trào ngược vào thực quản.
•        Tập thể dục thường xuyên, 30 – 60 phút, hầu hết các ngày trong tuần. Tập thể dục giúp giữ trọng lượng và thúc đẩy tiêu hóa tốt hơn.
•        Hạn chế căng thẳng, tạo môi trường thoải mái trong bữa ăn.
•        Xem xét lại các thuốc, thay thế nếu có thể hoặc đảm bảo uống các loại thuốc có hại cho dạ dày sau bữa ăn.