điều trị triệu chứng, biến chứng và dự phòng bệnh sốt rét (phần 2)

Bệnh sốt rét có nhiều biến chứng do đó điều trị khá khó khăn

1. Xử trí đái huyết cầu tố

• Cơn sốt rét điển hình có vàng da – niêm mạc và nước tiểu có màu như nước vối hay cà phê đen là dấu hiệu và triệu chứng thường gặp của sốt rét đái huyết cầu tố. Cần hỏi kĩ bệnh nhân về bệnh đái huyết cầu tố, các loại thuốc mới dùng gần đây, xét nghiệm máu tìm kí sinh trùng sốt rét và thử nước tiểu tìm hemoglobin, số lượng hồng cầu nhiều lần (trong đái huyết cầu tố số lượng hồng cầu giảm rất nhanh) và xét nghiệm G6DP nếu có điều kiện
• Xử trí:

Truyền natricolua 0,9% và các dịch khác, duy trì lượng nước tiểu >= 2500 ml/24 giờ, 10 -12 ml/ kg/24 giờ với trẻ em

Truyền khối hồng cầu khi hematocrit < 25% hoặc hemoglobin < 7g/dl

Nếu đang dùng primaquin hoặc quinine mà xuất hiện đái huyết cầu tố thì phải ngừng ngay thuốc và thay thể bằng thuốc điều trị bệnh sốt rét khác

xử trí như suy thận do sốt rét ác tính nếu người bệnh có suy thận

Chú ý: hiện tượng đái huyết cầu tố thường gặp nhiều trên người thiếu G6PD khi người gặp các tác nhân oxy hóa như thuốc, nhiễm khuẩn và một số loại thức ăn. Vì vậy cần hỏi kĩ tiền sử, xét nghiệm máu nhiều lần để xác định đái huyết cầu tố do kí sinh trùng sốt rét và loại trừ đái huyết cầu tố do các nguyên nhân khác gây nên.

2. Chống bội nhiễm

Khi có bội nhiễm hoặc có nguy cơ bội nhiễm thì sử dụng thuốc kháng sinh: thường sử dụng ampicillin hoặc cefotaxim

3. Chăm sóc điều dưỡng

nuôi dưỡng: đặt sonde dạ dày cho ăn đảm bảo năng lượng và đường máu

chống loét, vệ sinh mắt, răng miệng

4. Phòng bệnh

• Giáo dục truyền thông: tuyên truyền trong nhân dân để họ biết được bệnh sốt rét do kí sinh trùng sốt rét gây nên và được truyền từ người ốm sang người khỏe qua muỗi anopheles, biết tự phát hiện bệnh để đến cơ sở y tế xét nhiệm và điều trị sớm
• Diệt muỗi trưởng thành abwngf các loại hóa chất chống kháng Pyrethroid, phospho hữu cơ, Carbamate
• Xua muỗi: tẩm màn bằng Pemethrin 0,2 g/m2, diệt bọ gậy bằng cá, bacillus làm sạch môi trường
• Xã hội hóa công tác phòng chống sốt rét là phải có nhiều ngành cùng tham gia
• Vacxin chống sốt rét: đây là hướng dựa trên kết quả nghiên cứu miễn dịch trong sốt rét đang được tiến hành trên lục địa ở châu Á, châu Phi.
• Vấn đề điều trị dự phòng: điều trị dự phòng được đặt ra đới với người chưa có miễn dịch đến nơi sốt rét (du khách, những người đi công tác) và đỉnh dịch cho một số đối tượng (trẻ em, phụ nữ có thai), cách lựa chọn thuốc tùy theo từng ngày
• Thường dùng 1 đến 2 tuần trước khi vào vùng sốt rét và tiếp tục trong vòng 4 đến 6 tuần sau khi ra khỏi vùng sốt rét
• Điều trị dự phòng được tiến hành tại cộng đồng (cán bộ y tế hướng dẫn cho các đối tượng cần phải điều trị dự phòng biết dùng thuốc)