Cấu trúc giải phẫu của các xoang.

Xoang là các hốc rỗng nằm trong khối xương mặt.Ở người trường thành chúng ta có 5 đôi xoang được chia làm 2 nhóm:

+  Nhóm xoang trước gồm: xoang hàm, xoang sàng trước, xoang trán

+  Nhóm xoang sau gồm: Xoang sàng sau và xoang bướm.

• Xoang hàm nằm trong xương hàm trên, về cấu trúc xoang hàm hình tháp 3 mặt, một đáy, một đỉnh. Đỉnh của xoang hàm liên quan đến chân răng 4,5,6.
• Xoang trán: nằm trong xương trán. Sàn của xoang trán là một phần của trần hốc mắt và là một con đường lan truyền nhiễm trùng gây nên biến chứng vào ổ mắt.

Thành sau là thành trước cùa hố não trước là con đường lan truyền nhiễm trùng gây lên biến chứng nội sọ từ mũi xoang.

• Xoang sàng: nằm trong khối bên xương sàng, gồm nhiều xoang nhỏ. Phía trên liên quan với nền sọ, phía ngoài liên quan với ổ mắt, phía sau với xoang bướm, phía trong với xoăn mũi trên và xoăn mũi giữa.
• Xoang bướm: nằm trong thân xương bướm, liên quan đến hố não, xoang tĩnh mạch hang, động mạch cảnh trong, dây thần kinh II, III, IV, VI.
• Chức năng của các xoang: làm nhẹ khối xương mặt, giảm sự gia tăng đột ngột áp suất trong mũi, cộng hưởng giọng nói, làm ấm làm ẩm, làm sạch không khí

Các xoang đổ ra mũi qua phức hợp lỗ thông ở khe giữa và khe trên.

Thành xoang được lót bởi niêm mạc (NM) hô hấp và liên tục với niêm mạc hô hấp của mũi cùng cấu trúc biểu mô trụ giả tầng có lông chuyển, có các tế bào hình đài tiết nhầy. Hệ thống lông chuyển của niêm mạc mũi chuyển động theo chiều từ trước ra sau còn lông chuyển của niêm mạc xoang thì chuyển động theo hướng đồng tâm mà tâm là lỗ thông xoang.

Hoạt động sinh lý bình thường của hệ thống các xoang nhằm:

• Thông khí: giúp cân bằng áp lực giữa môi trường trong xoang và hốc mũi
• Dẫn lưu: lưu thông dịch tiết từ trong xoang ra hốc mũi.
• Bảo vệ: thanh lọc, vận chuyển niêm dịch, diệt khuẩn.

Sự vận chuyển niêm dịch trong xoang trán bắt đầu từ lỗ thông xoang di chuyển theo các thành của xoang, cuối cùng lại đổ về lỗ thông xoang. Lông chuyển trong xoang trán di chuyển theo một hướng đồng nhất.

Trong xoang hàm, sự  vận chuyển của dịch bắt đầu từ đáy xoang rồi lan ra xung quanh lên các thành xoang theo kiểu hình sao đi lên phía trên, từ đây các dịch tiết tập trung về lỗ thông của xoang hàm.

Như vậy lông chuyển trong xoang hàm chuyển động theo hướng đồng tâm và tâm là lỗ thông xoang.

     Dịch sau khi được đổ vào lỗ thông xoang chúng sẽ được vận chuyển trên vách mũi xoang qua hai con đường.

• Con đường thứ nhất các dịch tiết từ xoang hàm, xoang trán, phức hợp xoang sàng trước tập trung lại ở phễu sàng. Từ vùng này dịch tiết vượt qua phần sau mỏm móc rồi đi dọc theo mặt trong cuốn dưới để đến vùng mũi họng. Từ vùng mũi họng dịch tiết vượt qua phần trước và dưới của miệng loa vòi.
• Con đường thứ hai là dịch tiết từ xoang sàng sau và xoang bướm đổ ra rồi hội tụ lại ở ngách bướm sàng. Từ đây dịch tiết được vận chuyển ra sau phần lớn ở nẹp sau miệng loa vòi, một phần nhỏ chảy ở nẹp trước loa vòi.