cơ chế bệnh sinh và giải phẫu bệnh bệnh lỵ amip

Amip thuộc nhóm động vật đơn bào, di chuyển bằng giả túc và có một nhân. Amip kí sinh trên người gồm có antamoba histolytica, E.dispar, E. hartmani, E. polecki…. trong số này chỉ có entamoba histolytica gây bệnh cho người.

Cơ chế bệnh sinh và giải phẫu bệnh

• Cơ chế bệnh sinh:

Một cá thể mang mầm bệnh trong nhiều tháng thậm chí nhiều năm mà không hề có triệu chứng lâm sàng. Amip sẽ chuyển từ thể không gây bệnh thành thể gây bệnh dưới tác động của những yếu tố sau, chắc chắn ảnh hưởng tới quá trình này:

Chủng amip: nhiều tác giả cho rằng, chủng amip ở vùng Đông Nam Á có độc tính cao hơn các chủng vùng Bắc Phi. Các chủng amip nội địa vùng ôn đới thường không có độc lực.

Tạp khuẩn ruột kết hợp: vai trò của tạp khuẩn ruột được chứng minh bằng thử nghiệm của Westphal: 8 tháng sau khi nuốt bào nang amip, ông vẫn không hề gid, nhưng để tiếp tục thử nghiệm, ông nuốt thêm một số vi trùng thì 20 ngày sau ông bị lỵ amip thực sự.

Sức đề kháng của cơ thể: dịch nhày của niêm mạc đại tràng bình thường chứa glycoprotein, ngăn chặn sự kết dính của amip trên tế bào niêm mạc. Khi biến đổi ở niêm mạc của đại tràng hoặc khi sức đề kháng của cơ thể giảm, amip sẽ ăn hồng cầu và gây bệnh.

• Giải phẫu bệnh:

Vết loét rộng 2-2,5 cm, xung quanh bờ cương tụ, phù nề, và xung huyết, đáy vết loét sâu tới hạ niêm mạc và phủ bởi lớp mủ. Những vết loét gần có thể thông với nhau tạo thành vết loét lớn hơn, sâu tới lớp co, có thể gây thủng và viêm phục mạc mủ.

Khi vết loét gây tổn thương mạch máu thành ruột, amip có thể vào máu, theo máu đi khắp cơ thể gây tổn thương các cơ quan khác như gan, phổi, não.. tại đây, amip tạo thành ổ apxe.

Phòng bệnh

• Cho cộng đồng: phụ thuộc trình độ kinh tế, xã hội, giáo dục ý thức của nhân dân:

Xét nghiệm thăm dò: điều trị người lành mang kén, đặc biệt ở nơi sống tập thể và người phục vụ ăn uống, cấp dưỡng, nuôi dưỡng trẻ em.

Vệ sinh phân rác, quản lý dùng phân trong nông nghiệp.

Xử lý tốt nước thải và nước uống. Clor và iode ở nồng độ uống được thì không đủ diệt amip. Cần phối hợp với lọc và uống chín nước.

• Cho cá nhân:

Rủa tay sạch trước khi ăn, ăn chín uống sôi, rửa sạch rau sống, thức ăn đậy kín tránh ruồi

Phòng bệnh cá thể bằng thuốc diệt amip tuy có đề cập đến vấn đề tác dụng vì khi dùng dài hạn có thể sinh ra tai biến và các tác dụng không đảm bảo, sinh ra hiện tượng kháng thuốc của amip.